Opstaan om te plassen ’s nachts is een zeer vervelend probleem. Het onderbreekt je nachtrust en heeft op die manier ook een belangrijke impact op hoe je je overdag voelt.
Het is wetenschappelijk bewezen dat mensen die ’s nachts opstaan om te plassen minder fit zijn door de vermoeidheid en meer gezondheidsproblemen ondervinden, zoals depressieve klachten, hoge bloeddruk, meer valaccidenten 's nachts en meer verkeersongevallen overdag.
Bedplassen is een ander nachtelijk plasprobleem dat vooral, maar zeker niet alleen, kinderen treft. Het is een onderschat probleem, door het taboe dat er op rust, maar het heeft een belangrijke impact op het zelfbeeld.
Opstaan om te plassen 's nachts en bedplassen hebben dezelfde onderliggende oorzaken, maar met een verschil in het signaal tussen hersenen en blaas waardoor je dus respectievelijk wel en niet wakker wordt van de plasdrang.
Wat is dat nu eigenlijk?
Opstaan om te plassen 's nachts - of nycturie - houdt in dat je wakker wordt tijdens het slapen omdat je moet gaan plassen.
Het plassen wordt dus voorafgegaan én gevolgd door slaap.
Bedplassen - of enuresis nocturna - houdt in dat je niet wakker wordt tijdens het slapen van een plasdrang en in je bed plast.
Komt dit vaak voor?
Opstaan om te plassen 's nachts komt heel vaak voor en dat op alle leeftijden.
Zowel de kans op nycturie als het aantal keer dat je er uit moet per nacht, nemen toe met ouder worden.
Rond de leeftijd van 50 jaar staan 1 op de 2 vrouwen minstens 1 keer per nacht op.
Bedplassen komt veel minder frequent voor bij volwassen.
Eén op 20 volwassen heeft hier nog last van.
Waarom heb ik hier last van?
Opstaan om te plassen ’s nachts ontstaat meestal door een combinatie van foutief plas- en drinkgedrag en medische oorzaken, waarvan er twee belangrijke oorzaken zijn ter hoogte van de urinewegen:
- je maakt teveel urine aan 's nachts
Dit te maken met een gestoorde werking van hormonen die betrokken zijn bij het regelen van de vochthuishouding van je lichaam.
Er zijn talloze zaken die deze hormonen beïnvloeden, zoals drinken ’s avonds laat, medicatie, slaapstoornissen zoals het slaapapneu syndroom, gezwollen benen ’s avonds,… Ook het metabool syndroom, wat zich uit door overgewicht, verhoogde cholesterol, bloeddruk en suikerwaarden in het bloed, geeft vaak aanleiding tot opstaan om te plassen 's nachts.
- je hebt een te kleine blaas
Belangrijkste boosdoener hierbij is een overactieve blaas. Onderliggende aandoeningen zoals blaasverzakking, ziekte van Parkinson, blaassteentjes of blaaspoliepen, kunnen ervoor zorgen dat de blaas overmatig geprikkeld wordt en dus geen grote volumes kan ophouden.
Heel vaak gaat het om een combinatie van teveel urineproductie 's nachts en een te kleine blaas.
Dit zijn dezelfde oorzaken als bij bedplassen.
Het grote verschil is dat bij opstaan om te plassen ’s nachts er een correct signaal is van een volle blaas, waardoor je wakker wordt en gaat plassen.
Als dit signaal niet correct verloopt tussen de hersenen en de blaas, plas je in je bed en wordt je pas wakker als het al te laat is.
Wat kan ik zelf doen?
Wordt je slaap regelmatig onderbroken door een plasdrang of heb je last van bedplassen, dan ga je best eens na wat de oorzaak kan zijn.
Mogelijks ligt het aan je drink- of plasgedrag en kan je het zelf bijsturen, is er iets meer aan de hand, kan je arts je helpen het probleem aan te pakken.
Heel vaak kan je zelf al het een en ander doen om minder te moeten plassen ’s nachts:
- pas de tips van urotherapie toe:
onderhoud een gezond drink-, plas- en stoelgangspatroon
- doe aan blaastraining:
ga niet plassen zonder plasdrang bij een kleine blaas
vermijd van te lang te wachten om te gaan plassen bij een grote blaas, doe eventueel aan klokplassen
- leg je benen 's middags even omhoog (boven harthoogte) als je last hebt van gezwollen voeten en onderbenen in de loop van de dag
Hierdoor zullen de benen ’s avonds minder gezwollen zijn en zullen de nieren minder moeten werken om het overtollige vocht ’s nachts terug uit te scheiden.
Je kan ook steunkousen dragen overdag om zwelling van de benen tegen te gaan.
Je overlegt dit wel best met je arts, want soms is zwelling van de onderbenen een teken van hartproblemen en dit moet uiteraard worden aangepakt.
Wat kan de arts doen?
Als geen van bovenstaande zaken verbetering brengt in de klachten, ga je best langs bij je huisarts, gynaecoloog of uroloog.
Onderzoeken
Je arts zal je vragen stellen over het nachtelijk plassen, maar ook over andere plasklachten, stoelgangsproblemen, pijnklachten,...
Op basis hiervan zal de arts beslissen welke onderzoeken noodzakelijk zijn om de oorzaak van je plasprobleem te achterhalen.
Het kan gaan om een of meerdere van deze:
- lichamelijk onderzoek
onderzoek van de buik, vagina, bekkenbodem om afwijkingen vast te stellen
zoals verandering van de slijmvliezen door de menopauze, zwakke bekkenbodemkracht
- urineonderzoek
voor het uitsluiten van infectie of bloed in de urine
- beeldvorming van nieren en blaas
meestal een echografie, zo nodig een scan
Om de plasproblemen beter in kaart te brengen zijn volgende onderzoeken noodzakelijk:
- plaskalender
om het plas-en drinkpatroon te beoordelen
- uroflowmetrie met echo residu
om de plasstraal te beoordelen en te kijken of de blaas volledig leeg is na plassen
Afhankelijk van de resultaten van bovenstaande onderzoeken kan het nodig zijn het plasprobleem verder uit te werken met:
- cystoscopie:
om de binnenkant van de plasbuis en blaas te beoordelen
- blaasfunctieonderzoek:
om de werking van de blaas- en sluitspier tijdens het vullen van de blaas en tijdens plassen te beoordelen
Behandelingen
Als een te hoge urineproductie ’s nachts de oorzaak is van het nachtelijk plassen, en het aanpassen van plas- en drinkgedrag heeft hierop geen effect, is het belangrijk rekening te houden met oorzaken buiten de urinewegen.
Zo kunnen verschillende aandoeningen van hart, lever, nieren, maar ook slaapstoornissen, depressie of medicatie de oorzaak zijn. Dit wordt best met de huisarts bekeken om te zien of verdere uitwerking voor een van deze aandoeningen nodig is.
Als er geen onderliggende oorzaak wordt vermoed of gevonden, dan is er medicatie voorhanden die de urineproductie ’s nachts kan verminderen. Deze medicatie zorgt ervoor dat je gedurende 6 tot 8 uur alle vocht in je lichaam houdt en de blaas minder snel gevuld wordt.
Heb je een te kleine blaasinhoud en helpt de blaastraining niet om deze te vergroten, dan kan medicatie of bekkenbodemtherapie helpen om de blaas te kalmeren en zo te ondersteunen bij de blaastraining. Bij een hardnekkige overactieve blaas, kan een operatie zoals botulinetoxine in de blaas of sacrale neuromodulatie aangewezen zijn.
Speelt een blaasverzakking, blaassteen of blaaspoliep een rol, kan een ingreep nodig zijn.
Gerelateerde artikels
Volg @plaspraat
