Zindelijk worden is een leerproces - geen wedstrijd

In deze aflevering bespreken we:

• Wat is zindelijkheid en hoe verloopt het proces?
  Zindelijk worden begint tussen 2 en 4 jaar en verloopt meestal in een vaste volgorde: eerst stoelgang ’s nachts, dan overdag, daarna plassen overdag en als laatste plassen ’s nachts.
• Wanneer start je met zindelijkheidstraining?
  Start als je kind interesse toont, kan aangeven dat het moet plassen of stoelgang doen, en zelf zijn of haar broekje kan uitdoen.
• Hoe begeleid je je kind?
  Maak het leuk, geef privacy en vermijd druk. Betrek iedereen die bij de opvoeding is betrokken en zorg voor een duidelijke structuur rond drinken en plassen.
• Wat als het niet lukt?
  Niet elk kind verloopt het proces even snel. Accidentjes horen erbij. Forceer je kind niet en geef vooral zelfvertrouwen.
• Wanneer moet je hulp zoeken?
  Bij stoelgangsproblemen op 3 jaar, broekplassen overdag op 4-5 jaar of bedplassen op 6-7 jaar is het tijd om naar de huisarts of uroloog te stappen.
• Praktische tips voor ouders:
  
  • Gebruik een plaskalender of stoelgangskalender om patronen te herkennen.
    
  • Vermijd te veel voorzorgsplasjes.
    
  • Zorg voor een comfortabel potje en een rustige plek.
    
  • Moedig je kind aan en wees geduldig.

‍

Veelgestelde vragen uit de aflevering:

• Mijn zoon is 7 jaar en plast nog elke nacht in bed. Wat nu?
  Bedplassen komt nog bij 1 op 10 kinderen voor op deze leeftijd. Zoek samen met een arts naar de oorzaak (blaas, nieren of communicatie hersenen-blaas) en kies de juiste behandeling.
• Mijn dochter van 4 jaar is weer nat overdag, terwijl ze al zindelijk was. Hoe komt dat?
  Dit kan te maken hebben met de overgang van potje naar toilet of andere stressfactoren. Blijf ondersteunen en zoek hulp als het blijft aanhouden.

‍

Abonneer je op PlasPraat en help ons om plasproblemen bespreekbaar te maken!

00:00:00:16 - 00:00:22:08

Unknown

Welkom bij PlasPraat. Het informatieplatform over plassen, plasproblemen en wat eraan te doen. Ik ben An-Sofie Goessaert, uroloog en oprichter van PlasPraat vzw en ik beantwoord in deze tweewekelijkse podcast Allerhande plasvragen. Want één op vier mensen krijgt ooit te maken met een plasprobleem. En daarom willen we jou op weg helpen om dit te voorkomen en te genezen.

‍

00:00:22:12 - 00:00:42:04

Unknown

Dus als je dringend moet, doe dan nog snel een plasje en dan vliegen we erin. Zindelijk worden, het is niet iets waar je nog bij stilstaat eenmaal je zindelijk bent. Het is een beetje zoals met fietsen en zwemmen. Eenmaal je het kan, vergeet je de weg ernaartoe tot je zelf kinderen hebt die je door het zindelijkheidproces moet loodsen.

‍

00:00:42:06 - 00:01:05:18

Unknown

En dat is het punt waarop heel wat jonge ouders met de handen in het haar zitten en niet goed weten hoe het aan te pakken. Want wanneer begin je eraan? En hoe zorg je ervoor dat zoon of dochterlief op het juiste moment op de juiste plaats een plasje gaan lossen? Welke gewoontes leren we onze kinderen aan die een vlot zindelijkheidsproces misschien wel in de weg staan?

‍

00:01:05:20 - 00:01:34:12

Unknown

En wat als de weg naar zindelijkheid voor jouw zoon of dochter langer lijkt te duren dan voor anderen in de omgeving? Tijdens deze aflevering van PlasPraat krijg je het antwoord op deze en andere vragen. Voor ik jullie meeneem naar het proces van zindelijkheid wil ik eerst graag jullie hulp vragen. Met PlasPraat willen we zoveel mogelijk informatie zo breed mogelijk verspreiden om zoveel mogelijk mensen te helpen.

‍

00:01:34:14 - 00:02:05:04

Unknown

En ook jij kan ons daarbij helpen. En dat kan op twee manieren. Door te praten over plassen, plasproblemen, over PlasPraat en over deze podcast met familie, vrienden, collega's. Verspreid het nieuws, maak reclame. Maak het allemaal bespreekbaar en op een tweede manier door te abonneren op dit kanaal. Hierdoor help je ons om te groeien. Om meer afleveringen te kunnen opnemen en zo ons doel te kunnen bereiken.

‍

00:02:05:06 - 00:02:20:14

Unknown

Wij zijn een vzw, dus ons enige doel is informatie verspreiden en we gaan jou nooit om iets anders vragen dan om ons daarbij te helpen. Maar je bent hier al, je bent al aan het luisteren, dus de eerste stap is al zeker gezet.

‍

00:02:20:16 - 00:02:51:10

Unknown

Nu terug naar zindelijk worden. Hoe verloopt zindelijk worden? We worden allemaal geboren als weerloze baby's. Ons lichaam hebben we niet onder controle als baby en alles gebeurt eigenlijk onbewust. Zo ook plassen. Plassen gebeurt reflexmatig. Van zodra de blaas wat vult, gaat die ook terug samentrekken en zo gaat een baby tot twintig keer per dag gaan plassen. We kunnen die reflex ook uitlokken door op de onderbuik te gaan tikken.

‍

00:02:51:12 - 00:03:12:09

Unknown

Dat kent waarschijnlijk elke moeder of vader die een zoon heeft. Je doet de pamper los, je zit wat aan het buikje te kriebelen en voor je het weet krijg je een sproei straal over jou heen. Dat is de reflex die ontstaat. De plasreflex die je kan uitlokken. Maar dus die babyfase voorbij. Komen we in de peuterfase terecht...

‍

00:03:12:12 - 00:03:33:10

Unknown

Gaan we eigenlijk ons meer bewust zijn over onszelf, ook over anderen en wat anderen doen. Maar we gaan ons ook bewuster worden over wat er in ons lichaam gebeurt. We leren voelen dat we een natte pamper hebben. We leren voelen dat we een volle blaas hebben en dat is eigenlijk het moment waarop we die zindelijkheidstraining kunnen gaan starten.

‍

00:03:33:12 - 00:03:57:09

Unknown

Naarmate je als kind meer en meer controle krijgt over dat proces, zal dus ook de zindelijkheid zich voltrekken. Het begint tussen de leeftijd van twee en vier jaar. Zie je dat het begint met zindelijk worden voor stoelgang ‘s nachts, daarna zindelijk worden voor stoelgang overdag. Daarna komt het zindelijk worden voor plassen overdag en als laatste wordt je zindelijk voor plassen ’s nachts.

‍

00:03:57:09 - 00:04:26:11

Unknown

Tegen de leeftijd van vijf jaar hebben de meeste kinderen, meer dan 90% van de kinderen, het volledige zindelijkheidsproces doorlopen en bij sommigen gaat dat heel snel en is dat op enkele weken doorlopen. Anderen doen er langer over. Nu, wanneer begin je met de zindelijkheidstraining? Er zijn heel wat culturele verschillen. Zo zijn er Aziatische landen waar men al in de babyfase gaat starten met de zindelijkheidstraining.

‍

00:04:26:22 - 00:04:55:04

Unknown

Anderzijds zijn er noordelijke landen waar men het helemaal loslaat en zegt elk kind wordt uiteindelijk wel zindelijk en daar eigenlijk weinig aandacht aan besteed. Wij in de westerse wereld, wij zitten daar ergens tussenin. Maar het is wel zo dat het moment waarop de zindelijkheidstraining start de laatste decennia alsmaar opschuift. Dat heeft verschillende redenen. Onder andere is het zo dat ouders minder goed herkennen wanneer hun kind er klaar voor is om aan de zindelijkheidstraining te starten.

‍

00:04:55:06 - 00:05:17:15

Unknown

Maar uhm, het is bijvoorbeeld ook zo dat de kwaliteit van luiers zodanig goed is op dit moment, dat kinderen ook minder goed aanvoelen dat ze hebben geplast en dat ook minder vervelend vinden dat ze een natte pamper hebben. Wat het proces dus ook wel wat kan vertragen. Nu, jouw kind moet in staat zijn een aantal dingen te begrijpen en te kunnen doen om aan de zindelijkheidstraining te kunnen starten.

‍

00:05:17:17 - 00:05:39:23

Unknown

Zo is het belangrijk dat het dat jouw kind kan begrijpen dat de pipi en kaka in het potje hoort. Je kind moet in staat zijn om zijn broekje te kunnen laten uitdoen, op het potje te kunnen gaan zitten en moet kunnen aangeven wat het wat het voelt of of wat het wat het doet. Dus op het moment dat jouw kind nieuwsgierig wordt naar het hele plasgebeuren.

‍

00:05:40:00 - 00:06:07:24

Unknown

Op het moment dat jouw kind begint aan te geven van ja, pipi of kaka doen dat het dat zegt of aangeeft dat het dus de natte luier vervelend vindt. Dat is het moment waarop je aan de slag kan gaan samen met jouw kind. Nu wat kan je zelf doen? Zindelijkheid... of zindelijkheidstraining... Het is een leerproces, dus dat wil zeggen dat je jouw kind kan begeleiden in dat leerproces.

‍

00:06:08:22 - 00:06:32:05

Unknown

Een eerste ding is zorgen dat je het goeie materiaal hebt. Het is belangrijk dat jouw kind een goede houding kan aannemen en daar zijn de potjes exact voor gemaakt. Op die manier kan jouw kind een ontspannen houding aannemen en vlot op het potje gaan. Dus voorzie een comfortabel potje. Zet dat ergens in een hoekje en niet midden in de living.

‍

00:06:32:07 - 00:06:51:22

Unknown

Het is niet de bedoeling dat iedereen passeert. Wij nemen zelf onze tijd en zijn zelf gesteld op onze privacy. Dus gun jouw kind ook een plaats waar het op zijn gemak op het potje kan gaan zitten. Maak er ook iets leuks van. Neem jouw kind mee naar het toilet, leg uit wat je zelf doet.

‍

00:06:51:24 - 00:07:10:15

Unknown

Leg uit wat het hoort als je aan het plassen bent. Toon wat er in de pot ligt als je stoelgang hebt gemaakt, maar toon ook wat daarbij komt kijken. Leer jouw kind hoe het toiletpapier moet gebruiken. Dat het op de spoelknop moet duwen. Leer jouw kind dat het zijn of haar handen moet wassen nadien.

‍

00:07:10:20 - 00:07:31:02

Unknown

Dat hoort bij het leerproces. Maar dus ik zei het daarnet al: Maak er vooral iets leuks van. Vermijd van dingen als vies of fout te benoemen. Het is een leerproces dus dat wil zeggen dat het met vallen en opstaan gaat. Er zullen accidenten gebeuren. Jouw kind zal eens een plasje doen net voor het potje, maar wordt daar niet kwaad om.

‍

00:07:31:03 - 00:07:55:23

Unknown

Ja... het hoort erbij. Maar geef jouw kind vooral de ruimte en het zelfvertrouwen dat het nodig heeft om dat vlot te doorlopen. Het is ook belangrijk dat je in het zindelijkheidsproces iedereen betrekt die bij de opvoeding betrokken is. Dus ook grootouders, de opvoeders in de crèche, de juffen, meesters op school.

‍

00:07:56:09 - 00:08:19:03

Unknown

Zorg dat iedereen aan hetzelfde zeel trekt en dat op dezelfde manier aanpakt. Zorg er ook voor dat je een duidelijke structuur aanbiedt wat betreft het drinken en het plassen. En dat is wel een belangrijke. Vermijd dat je jouw kind telkens forceert om op het potje te gaan. Dat is iets waar het in de scholen nog wel eens durft foutlopen.

‍

00:08:19:05 - 00:08:49:12

Unknown

Er is heel wat te doen rond zindelijkheid en schoolgaande of schoolleeftijd. Daar gaan we het hier niet over hebben. Maar wat de scholen heel vaak doen is alle kinderen en masse op vaste tijdstippen op het toilet zetten. Dat is op zich niet fout, maar het drinken is daarbij een even belangrijke factor en die wordt soms wel eens vergeten. Als je jouw kind telkens gaat forceren op het potje te gaan zonder dat die blaas zich vult en zonder dat het leert aanvoelen wat een volle blaas is.

‍

00:08:49:14 - 00:09:14:14

Unknown

Dan ga je eigenlijk jouw kind fout plasgedrag aanleren. Dan gaat jouw kind zich forceren en dus eigenlijk op een verkeerde manier gaan plassen wat dan later weer voor problemen kan zorgen. Dus let er vooral ook op, ook thuis, dat je voldoende drinken aanbiedt aan jouw kind en, geef daar dus een bepaalde structuur aan, laat het op vaste tijdstippen drinken en zet het dan ook regelmatig eens op het potje.

‍

00:09:14:23 - 00:09:47:08

Unknown

Maar dus als jouw kind ook aangeeft van ik moet niet, forceer het dan ook zeker niet. Dus vermijd te veel voorzorgsplasjes. Wanneer is er nu hulp nodig, medische hulp, nodig bij het zindelijk worden? Wel, er zijn een aantal leeftijden waarop er medische hulp nodig kan zijn. Dat is namelijk zo als jouw kind de leeftijd van drie jaar heeft bereikt, maar nog heel regelmatig een vuile veeg in zijn slipje heeft of de stoelgang echt niet kan ophouden.

‍

00:09:47:10 - 00:10:09:18

Unknown

Dan is het toch belangrijk daarnaar te kijken. Het is belangrijk dat er geen onderliggende constipatie is. Niet alleen voor een goeie darmwerking uiteraard, maar ook voor de rest van het zindelijkheidproces. Jouw kind is niet in staat om een volle blaas goed aan te voelen als het moeite heeft met stoelgang maken. Het gaat op die manier ook de bekkenbodem anders gaan gebruiken.

‍

00:10:09:18 - 00:10:40:06

Unknown

Minder goed ontspannen. Dus Als er nog stoelgangsproblemen zijn op de leeftijd van drie jaar, laat er dan zeker naar kijken. Als jouw kind nog last heeft van broekplassen, dus accidentjes heeft overdag tegen de leeftijd van vier à vijf jaar en als er nog sprake is van bedplassen rond de leeftijd van zes à zeven jaar, dan is dat ook het moment om de volgende stap te zetten, naar de huisarts te gaan of naar de uroloog te gaan om te kijken of er een onderliggend probleem is.

‍

00:10:40:08 - 00:11:14:16

Unknown

Het is zo dat één op tien kinderen op de leeftijd van zeven jaar nog regelmatig in bed plast, dus dat is nog een aanzienlijk aantal. Maar dat is ook wel echt de leeftijd waarop kinderen daar schaamte rond beginnen ervaren. Dat het een belangrijke impact kan hebben op het zelfvertrouwen dat is uitgebreid bestudeerd, dus we weten dat vanuit de wetenschap dat dus die leeftijd echt wel het kantelpunt is om ook die plasproblemen te gaan aanpakken en te zorgen dat we ondersteuning bieden bij die zindelijkheid.

‍

00:11:14:18 - 00:11:39:00

Unknown

Als je de stap wil zetten of vermoedt dat er toch een probleem is en je dus de stap naar de arts wil zetten, kan je ook zelf al iets doen. Je kan namelijk al een plaskalender bijhouden of een stoelgangskalender. Als het over stoelgangproblemen gaat. Wat de plaskalender inhoudt, dat is een aantal dagen eens gaan meten en opschrijven wat jouw kind drinkt en hoe vaak en hoeveel het plast.

‍

00:11:39:02 - 00:12:04:17

Unknown

Als het gaat over bedplassen kan je ook een aantal dagen de pampers gaan wegen om te zien hoeveel urine er wordt aangemaakt. En dat alles helpt om te achterhalen waar het fout loopt en waar we eventueel een behandeling kunnen opstarten. Om dus die zindelijkheid een duwtje in de rug te geven. Nu wat het zindelijkheidstraining proces betreft, kijk vooral naar jouw kind.

‍

00:12:04:17 - 00:12:27:11

Unknown

Lees jouw kind. Kijk naar de signalen die het geeft en doe het vooral op het tempo van jouw kind. Merk je dat je te snel vooruit wil gaan? Doe een stapje terug en ga desnoods teruggrijpen naar de luiers en probeer een maand later opnieuw. Maar bied vooral ondersteuning. En leer het vooral wat er allemaal bij komt kijken.

‍

00:12:27:13 - 00:12:54:20

Unknown

En wees vooral een cheerleader voor je kind tijdens dat zindelijkheidsproces. En vergeet ook niet te denken aan het drinken. Zoals je ziet heb ik hier een pot op mijn schoot staan. Daar zitten verschillende vragen in die zijn ingestuurd. Ik ga daar een aantal vragen van beantwoorden. Dus een eerste vraag die is gesteld:

‍

00:12:54:22 - 00:13:16:21

Unknown

Mijn zoon is zeven jaar en plast nog elke nacht in bed. We hebben al alles geprobeerd: Wakker maken ‘s nachts, plaswekker, maar niets lijkt te helpen. Wat nu? Ik vermeldde daarnet al dat één op de tien kinderen op de leeftijd van zeven jaar nog last heeft van bedplassen, dus het is zeker niet uitzonderlijk.

‍

00:13:16:23 - 00:13:39:20

Unknown

Wij krijgen als uroloog heel vaak mensen over de vloer die zeggen we hebben al vanalles geprobeerd, maar het lukt ons niet. Nu, en daarbij is het vooral belangrijk om te gaan kijken wat het onderliggende probleem is. Ik vermeldde daarnet al ook het gebruik van de plaskalender, maar dat laat ons toe die plaskalender, om te gaan kijken of er een probleem is van de blaas.

‍

00:13:39:22 - 00:14:09:10

Unknown

Of jouw kind eigenlijk een kleine blaas heeft, een overactieve blaas heeft de bedplaskalender of de nachtkalender en het meten van de pampers met de ochtendplassen. Dat laat ons toe om te achterhalen of het probleem van bedplassen te maken heeft met de nieren die te veel urine aanmaken. En als het geen van die twee problemen is, dus als het niet uh aan de blaas of de nieren ligt, dan weten we dat het te maken heeft met de communicatie tussen de hersenen en de blaas.

‍

00:14:09:12 - 00:14:30:03

Unknown

En het is enkel voor die situaties dat eigenlijk een plaswekker de ideale behandeling is. En in het geval van blaasproblemen of nierproblemen dan zijn er andere behandelingen nodig? Dus wat jouw zoon betreft of voor andere mensen die zich herkennen in dit verhaal is het vooral belangrijk om naar de oorzaak op zoek te gaan.

‍

00:14:30:05 - 00:15:00:20

Unknown

En afhankelijk van de onderliggende oorzaak zal er ofwel medicatie moeten worden opgestart zoals medicatie om de urineproductie ‘s nachts te gaan verminderen of medicatie om de blaastraining te ondersteunen, de blaas rustiger en groter te maken. Ook kinesitherapie, oefeningen doen naar het ontspannen bij het plassen kan belangrijk zijn of zenuwstimulatie. Dat is een apparaatje waarbij we de bezenuwing naar de blaas gaan stimuleren om beter te werken.

‍

00:15:00:22 - 00:15:21:18

Unknown

Dus er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Maar dus in plaats van verschillende zaken zelf te gaan doen en te proberen, begin je beter bij het begin. En dat is in kaart brengen van waar het probleem juist schuilt. Een volgende vraag.

‍

00:15:21:20 - 00:15:48:21

Unknown

Mijn dochter van vier jaar is zeer vlot zindelijk geraakt rond de leeftijd van twee jaar, maar heeft nu terug natte broekjes overdag. Hoe komt dit? Ook dit kan verschillende oorzaken hebben. Dat is een vaak voorkomend probleem. Het heeft soms te maken met de overgang van potje naar toilet. Het is namelijk zo dat als een kind op een potje gaat, zit het goed ondersteund.

‍

00:15:48:21 - 00:16:07:13

Unknown

De voeten hebben een goede ondersteuning, de billetjes zijn goed ondersteund waardoor de bekkenbodem beter kan ontspannen en het plassen ook vlotter gaat. Maar als een kind dan naar school begint te gaan of groter wordt en ja, wil na-apen wat grote broer of zus of de ouders doen en op het grote toilet wil gaan, dan valt die steun een beetje weg.

‍

00:16:08:10 - 00:16:34:19

Unknown

De kinderen kunnen niet met de voeten aan de grond, zitten eigenlijk te wiebelen op het toilet omdat de toiletbril te groot is en dat kan ervoor zorgen dat ze eigenlijk de bekkenbodem meer gaan opspannen. En daardoor plasproblemen gaan krijgen zoals bijvoorbeeld terug natte broekjes overdag. Een ander probleem kan zijn dat jouw kind eigenlijk heel vlot door dat zindelijkheidsproces is geraakt, maar daarbij toch persmixie heeft aangeleerd.

‍

00:16:34:19 - 00:16:55:23

Unknown

En dat wil zeggen dat jouw kind de neiging heeft om te duwen om te plassen. Vooral meisjes zijn daar toch gevoelig aan en zeker de perfectionistische types die echt het goed willen doen en die mama en papa willen pleasen en dat plasje in dat potje willen krijgen. Maar voor je het weet gaan ze dus eigenlijk elke keer op die manier plassen en echt druk gaan zetten.

‍

00:16:55:24 - 00:17:19:09

Unknown

Gaan duwen met de buik om het plasje eruit te krijgen. En dat kan zich vertalen in een hele tijd later in terug plasproblemen zoals dus dat urineverlies. Het is ook belangrijk om te kijken naar eventueel ophoudgedrag. Kinderen hebben vaak de neiging, ook op school, om niet naar het toilet te willen gaan. Voor stoelgang of voor plassen of voor beide.

‍

00:17:19:11 - 00:17:45:20

Unknown

Dus ga ook daar zeker na of er geen probleem is met ophoudgedrag op school. En opnieuw ook daar ondersteun jouw kind in voldoende drinken zodat het ook echt wel dat ritme gaat krijgen om te gaan plassen. Maar dus ook hier ga op zoek naar de onderliggende oorzaak en ga te rade bij de huisarts of bij een uroloog

‍

00:17:45:22 - 00:18:04:15

Unknown

om dat probleem verder in kaart te brengen. Moet jij jouw kinderen nog door het zindelijkheidsproces loodsen? Dan hoop ik dat je hier iets aan hebt gehad. Ben je die fase al voorbij of is dit niet voor jou van toepassing? Dan ken je vast en zeker iemand in jouw omgeving die nog tips kan gebruiken. Dus spread the word!

‍

00:18:04:17 - 00:18:28:22

Unknown

Wil je meer te weten komen over plasproblemen? Neem dan zeker een kijkje op onze website en abonneer op dit kanaal. Ik hoop dat ik jou heb kunnen inspireren om ook naar de volgende aflevering te luisteren. Deze gaat over het de volgende stap na zindelijkheid, namelijk plassen en alles wat daarbij komt kijken en wat normaal is. Dus,

‍

00:18:28:23 - 00:18:31:09

Unknown

ik zou zeggen hopelijk tot de volgende keer.

‍